نرم افزار متن باز، انتخاب راهبردی برای کشورهای در حال توسعه

هر قدر هم که مهارت و دقت شما در تایپ متون فارسی زیاد باشد، باز هم در زمان تایپ، برخی از کلمات به اشتباه تایپ می‌شوند و از چشمان شما پنهان می‌مانند.
یکی از توانایی‌‌های مفید برنامه‌ی OpenOffice.org Writer که یکی از برنامه‌های مجموعه‌ی اپن‌آفیس و معادل رایگان برنامه‌ی «مایکروسافت ورد» است، «اصلاح خودکار» و هم‌زمان کلماتی است که آن‌ها را غلط تایپ کرده‌ایم. این امکان، اصطلاحاً AutoCorrect نامیده می‌شود. برای روشن شدن موضوع، مثالی می‌زنیم. فرض کنید شما کلمه‌ی «وجود» را غالباً به‌اشتباه «وحود» تایپ می‌کنید. بدیهی است اصلاحِ دستی و هر بار این غلط، امری زمان‌بر و پر‌زحمت است و افزون بر آن، بسیار اتفاق می‌افتد که یک کلمه‌ی اشتباه از چشمان شما پنهان باقی می‌ماند. بنابراین آیا بهتر نیست اصلاح کلمات اشتباه را به برنامه‌ی OpenOffice.org Writer بسپاریم تا هم در وقت خود صرفه‌جویی کنیم و هم خیال خود را از املای صحیح کلمات در زمان تایپ آسوده کنیم؟ شکی نیست که پاسخ شما مثبت است. اما چگونه؟

برای این کار لازم است کلماتی را که معمولاً اشتباه تایپ می‌شوند یا احتمال تایپ اشتباه آن‌ها زیاد است، به برنامه‌ی اپن‌آفیس اضافه کنیم. برنامه‌ی اپن‌آفیس کلمات واردشده را در یک فایل XML به نام DocumentList.xml و در داخل یک پوشه (Folder) فشرده با نام acor_fa-IR.dat و در مسیر:

/home/youruser/.openoffice.org2/user/autocorr
ذخیره می‌کند.

نکته: به جایyouruser نام کاربری خودتان را در نظر بگیرید. به عنوان مثال اگر نام کاربری (Username) شما در لینوکس، falatooni است، مسیر ذخیره بانک کلمات فارسی به شکل زیر خواهد بود:

/home/falatooni/.openoffice.org2/user/autocorr
نکته: اگر به محل ذخیره این پوشه یعنی:
/home/falatooni/.openoffice.org2/user/autocorr

بروید، می‌بینید که چنین پوشه‌ای وجود ندارد. چون شما هنوز هیچ کلمه‌ی فارسی‌ای را به برنامه‌ی اپن‌آفیس اضافه نکرده‌اید، طبیعی است که چنین پوشه‌ای وجود نداشته باشد، اما به محض وارد کردن اولین کلمه‌ی فارسی، برنامه‌ی اپن‌آفیس بلافاصله فایل DocumentList.xml را می‌سازد و در داخل پوشه
acor_fa-IR.dat ذخیره می‌کند. از این پس هر کلمه‌ی جدید دیگری هم که به برنامه‌ی اپن‌آفیس اضافه کنید، در فایل DocumentList.xml ذخیره می‌شود.

اما چگونه کلمات فارسی را به برنامه اپن‌آفیس اضافه کنیم؟
1)برنامه OpenOffice.org Writer را باز کنید و از منوی Tools گزینه AutoCorrectرا انتخاب کنید

(تصویر شماره‌ی ۱)

2)در پنجره‌ی بازشده (تصویر شماره ۲) از میان لیست زبان‌ها، گزینه‌ی All را انتخاب کنید. علتِ انتخاب گزینه‌ی All این است که متأسفانه هنوز زبان فارسی در میان لیست زبان‌ها وجود ندارد.

3)در کادر Replace (تصویر شماره ۳) کلمه مورد نظر خود را در رسم‌الخط اشتباه آن تایپ کنید. برای مثال، کلمه‌ی «تقریبا» را بدون تنوین تایپ کنید و در کادر With کلمه‌ی «تقریباً» را در رسم‌الخط صحیح آن یعنی با تنوین تایپ کنید. اکنون دکمه‌ی New را بفشارید تا این دو کلمه به بانک اضافه شوند. در تصویر شماره‌ی ۴ می‌توانید نمایی از ۲ کلمه‌ای را که به اپن‌آفیس اضافه کردید مشاهده کنید.

بانک مورد نیاز کلمات فارسی، با اضافه کردن این دو کلمه به طور خودکار در مسیر زیر ایجاد شد:
/home/falatooni/.openoffice.org2/user/autocorr
همان‌طور که می‌بینید در مسیر فوق پوشه فشرده‌شده جدیدی با نام acor_fa-IR.dat ایجاد شده است که فایل بانک کلمات فارسی یا همان DocumentList.xml را در خود دارد.
خوشبختانه یکی از دوستان ایرانی (آقای افشین فلاطونی) بانکی با شمار بسیار زیادی از کلمات فارسی را قبلاً ایجاد کرده است. این بانک در حال حاضر و تا زمان نگارش این مقاله از نزدیک به ۶۲۰۰ کلمه‌ی فارسی پشتیبانی می‌کند و شما فقط کافی است که فایل DocumentList.xml تولید‌شده‌ی او را جایگزین فایل DocumentList.xml فعلی کنید، یعنی فایل جدید را بر روی فایل قبلی بازنویسی یا Overwrite کنید.
برای این کار ابتدا به مسیری که فایل کلمات فارسی در آن قرار دارد می رویم، یعنی:
/home/falatooni/.openoffice.org2/user/autocorr
همان‌طور که گفتیم پوشه acor_fa-IR.dat یک پوشه فشرده‌شده است. لطفاً بر روی آن دو بار کلیک کنید تا محتویات آن را مشاهده کنید. خواهید دید که در درون این پوشه، فایلی با نام DocumentList.xml قرار دارد که حاوی دو کلمه‌ای است که شما قبلاً اضافه کرده بودید؛ یعنی: «تقریبا» و «تقریباً». حجم این فایل XML با توجه به این که تنها ۲ کلمه‌ی فارسی واردِ آن شده، حتی از یک کیلوبایت هم کم‌تر است.
برای جایگزینی فایل (یا بانک) جدید، در پنجره acor_fa-IR.dat از منوی View گزینه Add Files را انتخاب کنید و به مسیری بروید که فایل DocumentList.xml تولید شده توسط آقای فلاطونی در آن قرار دارد. پس از انتخاب فایل DocumentList.xml جدید، دکمه Add را بفشارید تا فایل جدید جایگزین فایل قبلی شود.
تمام شد. به همین راحتی! در تصویر زیر (تصویر شماره‌ی ۵) می‌توانید نمایی از بانک جایگزین‌شده را مشاهده کنید.

شما الان یک بانکِ حدودِ ۶۲۰۰ کلمه‌ای دارید و از این پس می‌توانید از اپن‌آفیس

استفاده کنید تا هم سرعت تایپ خود را افزایش دهید و هم اشتباهات تایپی خود را به حداقل برسانید.

دریافت پرونده بانک کلمات فارسی:

http://boxstr.com/files/2384252_yhs5z/DocumentList.zip

پرسش‌هایی که ممکن است برای شما پیش آمده باشد:
سؤال ۱: آیا استفاده از بانک کلمات فارسی که آقای افشین فلاطونی ایجاد کرده‌، رایگان است؟
جواب: این بانک تحت مجوز Creative Commans منتشر شده است بنابراین شما قانوناً می‌توانید آن را کپی کرده، توزیع کنید و یا با دیگران به اشتراک بگذارید اما باید به این نکات نیز توجه داشته باشید: در استفاده از این بانک به سازنده این بانک ارجاع بدهید، اگر می‌خواهید تغییری در این بانک بدهید باید تحت همین مجوز باشد و از تغییر دادن مجوز آن پرهیز کنید و در نهایت اینکه استفاده از این بانک در برنامه‌ها و اهداف تجاری با توجه به مجوز انتشار آن، مطلقاً ممنوع است.
سؤال ۲: آیا می‌توانیم کلمات جدیدی را هم به این بانک بیفزاییم؟
جواب: البته، با توجه به توضیحی که در بخش ۳ دادیم، این کار به آسانی امکان‌پذیر است.
سؤال ۳: آیا امکان حذف کلماتی که آن‌ها را نمی‌خواهیم، از این بانک وجود دارد؟
جواب: بله. برای این کار بر روی کلمه‌ی مورد نظرتان یک بار کلیک کنید تا انتخاب شود، آن‌گاه دکمه‌ی Delete را بفشارید تا کلمه از بانک حذف شود.
سؤال ۴ : آیا در تهیه بانک کلمات فارسی به آخرین مصوبات فرهنگستان زبان و ادب فارسی توجه شده است؟
جواب: البته، برای این منظور از سایت فرهنگستان زبان و ادب فارسی به عنوان منبع، استفاده شده است. با این حال اگر سهواً اشتباهی در کلمات وارد شده وجود داشت لطفاً تذکر بدهید تا اصلاح شود.
سؤال ۵: آیا این تواناییِ برنامه‌ی اپن‌آفیس ضعف‌هایی هم دارد؟
جواب: متأسفانه بله. برنامه‌ی اپن‌آفیس تنها زمانی کلمه‌ی اشتباه را به طور خودکار اصلاح می‌کند که کاربر، کلید Inter یا Space صفحه کلید را بعد از تایپ کلمه‌ی اشتباه بفشارد و اگر کاربر بعد از تایپ کلمه‌ی اشتباه، هر کلید دیگری را بفشارد، مثلاً از علایمی مثل علامت سؤال یا ویرگول استفاده کند، برنامه‌ی اپن‌آفیس تواناییِ تشخیص هوشمند و اصلاح خودکار کلمه‌ی اشتباه ‌را ندارد. چنین ضعفی در برنامه‌ی «مایکروسافت ورد» وجود ندارد. امیدوارم که دوستان ایرانی همت کنند و با گزارش شفاف این ضعف به تیم توسعه‌دهنده‌ی این برنامه، این مشکل را هر چه زودتر حل کنند.
ضعف دیگری که برنامه‌ی اپن‌آفیس در این تواناییِ به‌خصوص دارد، این است که به کاربر این امکان را نمی‌دهد که اگر مایل بود در بخش خاصی از متن، یک کلمه به طور خودکار اصلاح نشود، از اصلاح خوکار آن کلمه چشم بپوشد. این ضعف هم در برنامه‌ی «مایکروسافت ورد» وجود ندارد که امیدوارم با همت دوستان، این مشکل نیز حل شود.
آخرین ضعفی که باید به آن اشاره کرد، این است که چون زبان فارسی فعلاً در میان لیست زبان‌های این توانایی خاص نیست و ناچاریم گزینه‌ی All را انتخاب کنیم، سرعت لود شدن جدولی که حاوی کلمات فارسی است کند می‌شود و حتی زمانی که می‌خواهید کلمه‌ی جدیدی را به بانک بیفزایید، این کار نیز با کندی انجام می‌گیرد. متأسفانه تا کنون هیچ افزونه‌ای (Extention) برای این که زبان فارسی هم به لیست زبان‌ها اضافه شود، نوشته نشده و امیدوارم که دوستان ایرانی علاقه‌مند کمک کنند و تا زمانی که اپن‌آفیس، زبان فارسی را هم به طور رسمی به لیست زبان‌های این امکانِ به‌خصوص اضافه کند، افزونه‌ای برای رفع این مشکل بنویسند.
این مقاله را با جمله زیر به پایان می‌برم:
از اپن‌آفیس استفاده کنید و استفاده از آن را به دیگران هم توصیه کنید.

نویسنده: افشین فلاطونی
نشانی ایمیل: Falatooni@Gmail.com